Ο τρόπος έκφρασης με έμμεση παθητική φωνή είναι γνωστός σε όλους μας και όλοι μας επίσης τον έχουμε χρησιμοποιήσει και συνεχίζουμε να τον χρησιμοποιούμε σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό.
Αυτός ο τρόπος έκφρασης υπάρχει όταν το νόημα της σκέψης μας ή της ομιλίας μας αναφέρεται σε κάποιον ή κάτι που μας έκανε να αισθανθούμε με έναν συγκεκριμένο αρνητικό τρόπο, ως επί το πλείστον.
Με νευρίασε – με εξοργίζει – με στεναχωρεί είναι μερικές μόνο από τις εκφράσεις έμμεσης παθητικής φωνής.
Σε αυτές τις περιπτώσεις ένας άνθρωπος ή μία κατάσταση (που και πάλι περιλαμβάνει και καθορίζεται αναγκαστικά από ανθρώπους) ευθύνεται για το αρνητικό συναίσθημα που βιώνουμε εκέινη την στιγμή. Ο άνθρωπος ή η κατάσταση είναι η αιτία που αισθανόμαστε έτσι. Άρα αυτός (ή αυτή η κατάσταση) φταίει. Η εύκολη λύση πάντα. Κάποιος άλλος φταίει. Όχι εμείς. Ποτέ εμείς.
Ούτως ή αλλως η αποποίηση της ευθύνης και η απόδοση της ευθύνης για ότι μας συμβαίνει, σε κάποιον άλλο ή σε καταστάσεις, ήταν, είναι και θα είναι πάντα η εύκολη λύση.
Αυτό όμως που ισχύει είναι ακριβώς το αντίθετο. Κανένας και τίποτα δεν μας κάνει να αισθανθούμε με κάποιον τρόπο. Είτε αρνητικό είτε θετικό.
Αυτός ο άλλος άνθρωπος που με αυτόματα του καταλογίζουμε την ευθύνη για την δική μας συναισθηματική κατάσταση, είναι απλά η αφορμή. Είναι απλά ένα ακόμα εξωτερικό ερέθισμα, όπως και τα άπειρα άλλα που λαμβάνει ανά πάσα στιγμή το νευρικό μας σύστημα.
Ο τρόπος που θα επιλέξουμε να αντιληφθούμε και να ερμηνεύσουμε αυτό το εξωτερικό ερέθισμα, εξαρτάται από εμάς αποκλειστικά και μόνο.
Η μία και πραγματική αιτία που νομίζουμε ότι αισθανόμαστε αρνητικά λόγω κάποιου άλλου, είμαστε μόνο εμείς. Το σύνηθες λάθος, λόγω άγνοιας φυσικά, είναι ότι στις εκφράσεις έμμεσης παθητικής φωνής, ταυτίζουμε το εξωτερικό ερέθισμα – αφορμή (τον άνθρωπο ή την κατάσταση) με την αιτία.
Η αιτία όμως είναι πάντα εμείς και το πως αντιλαμβανόμαστε αυτό που έχει ειπωθεί, ή την συμπεριφόρα, πράξη ή παράλειψη κάποιου. Συνήθως, μας “χτυπάει” σε προσωπικές ευαίσθητες ψυχολογικές χορδές.
Αντιδρούμε αμυνόμενοι επειδή βιώνουμε τα συναισθήματα του θυμού, της θλίψης, της απόρριψης κ.α.
Ο μόνος τρόπος διαχείρισης και εξάλειψης αυτού του τρόπου έκφρασης είναι ο έλεγχος των αντιδράσεων μας. Η βίωση αρνητικών συναισθημάτων σε αυτές τις περιπτώσεις είναι μία αντίδραση που προέρχεται από εμάς, άσχετα αν θεωρούμε υπαίτιο κάτι ή κάποιον εξώ από εμάς.
Χρειάζεται να συνειδητοποιήσουμε ότι ο θυμός ή η στεναχώρια που αισθανόμαστε εξαιτίας κάποιου άλλου, είναι στην πραγματικότητα μία αυτόματη αντίδραση που ασυνείδητα εμείς την επιλέγουμε επειδή κάποιος επιτίθεται στο “Εγώ” μας ή συμπεριφέρεται με τρόπο που δεν συμφωνούμε.
Μπορούμε συνεπώς να επιλέξουμε να διακόψουμε αυτό το αυτόματο μοτίβο σκέψης λέγοντας για παράδειγμα
Νευριάζω με αυτό που ακούω (από αυτόν)
Με στεναχωρώ με αυτό που γίνεται (από αυτόν)
Ας δούμε ένα πιο συγκεκριμένο παράδειγμα που μπορεί αν συμβεί στον οποιονδήποτε.
Είστε διακοπές με φίλους ή την οικογένεια. Πηγαίνετε σε ένα γραφικό χωριό για να δοκιμάσετε την τοπική διάσημη κουζίνα. Στο εστιατόριο που βρίσκεστε, κάποια στιγμή εμφανίζεται κάποιος άγνωστος σε εσάς ο οποίος κατά τα άλλα φαίνεται φυσιολογικός. Αρχίζει να σας μιλάει και με ευγένεια ανταποδίδετε. Στη συνέχεια όμως χωρίς κανένα λόγο και αιτία, αρχίζει να σας προσβάλλει μέχρι του σημείου να σας βρίσει με χαρακτηρισμούς ακατανόμαστους.
Το σοκ από ένα τέτοιο γεγονός είναι λογικό και αναμενόμενο εκείνη την στιγμή. Υπάρχει όμως μεγάλη πιθανότητα, το αποτέλεσμα αυτού του σοκ να παραμείνει για μεγάλη ή μεγαλύτερη χρονική διάρκεια.
Να παραμείνετε θυμωμένοι και στεναχωρημένοι για το γεγονός, έχοντας χαλάσει η διάθεση σας εξαιτίας αυτού του αγνώστου, επηρρεάζοντας την συνέχεια των διακοπών σας.
Μετά από δύο ημέρες και ενώ ακόμα είστε ιδιαίτερα επηρρεασμένος / η από το γεγονός, γνωρίζετε μία παρέα ντόπιων και κατά την διάρκεια της συζήτησης αναφέρετε το γεγονός. Σας ρωτάνε αν ο άγνωστος είχε συγκεκριμένα χαρακτηριστικά περιγράφοντας τον. Εσείς συμφωνείτε ότι είναι αυτός που περιγράφουν. Και σας λένε ότι αυτός είναι ο “τρελλός” του χωριού. Ακριβώς εκείνη την στιγμή όλα λύνονται και απελευθερώνονται μέσα σας. Η διάθεση αλλάζει και επανέρχεται άμεσα.
Διότι αυτά που είπε ο άγνωστος δεν έχουν την παραμικρή ισχύ πλέον, αφού είναι “τρελλός” και κατά συνέπεια δεν ξέρει τι λέει. Ενώ αν δεν ήταν “τρελλός” αυτά που είπε με κάποιον μαγικό τρόπο ισχύουν, παρόλο που ξέρουμε ότι δεν ισχύουν και παρ’όλο που μας είδε πρώτη φορά στην ζωή του και δεν είχε την παραμικρή πληροφορία για εμάς.
Τι μας εμποδίζει να υιοθετήσουμε αυτήν την προσέγγιση για όλους τους ανθρώπους?
Όχι να τους θεωρούμε “τρελλούς” βέβαια, αλλά να θεωρούμε δεδομένο πως ότι αρνητικό και αν πουν για εμάς δεν θα το θεωρήσουμε αυτόματα ότι ισχύει, κάνοντας το την δική μας πραγματικότητα ώστε να οφείλουμε να αμυνθούμε επιδιώκοντας να αποδείξουμε ότι δεν ισχύουν αυτά που μας προσάπτουν.
Είναι πολύ χρήσιμο να θυμόμαστε επίσης, ότι σε πάρα πολλές περιπτώσεις οι άνθρωποι προβάλλουν τα δικά τους ψυχολογικά θέματα σε εμάς. Μπορεί να μας κατηγορούν για πράγματα, να μας προσβάλλουν, όμως αν το παρατηρήσουμε λίγο βαθύτερα θα δούμε ότι ουσιαστικά αναφέρονται στον ίδιο τους τον εαυτό. Μη μπορώντας όμως να το αποδεχθούν και να αντικρίσουν την δική τους αλήθεια, την εξωτερικεύουν σε οποιονδήποτε άλλο. Λόγω ανασφάλειας, ζήλειας, χαμηλής αυτοεκτίμησης και όποιου άλλου θέματος αντιμετωπίζει ο καθένας.
Έχοντας λοιπόν όλα αυτά υπ’όψιν μας, το μόνο που χρειάζεται είναι να αποκρούμε ότι αρνητικό εκτοξεύεται προς εμάς, ώστε να διατηρούμε τον έλεγχο μας για να αποφύγουμε την αυτόματη και αντανακλαστική αντίδραση που θα μας δημιουργήσει αρνητικά συναισθήματα και ενδεχομένως και αρνητικές συνέπειες κάθε είδους ανάλογα με το πως θα έχουμε συμπεριφερθεί και ενεργήσει σε μία τέτοια περίπτωση.
